Trịnh Hoài Đức (1765-1825)

Trịnh Hoài Đức cùng với Lê Quang Định, Ngô Nhân Tịnh được người đời tôn xưng là Gia Định tam gia. Họ đều cùng là học trò của Gia Định xử sĩ Sùng Đức tiên sinh Võ Trường Toản, người thầy của Vùng Nam Bộ với học rộng, tài cao và đức hạnh lớn. Giống với thầy của mình, ba người cũng là những bậc kỳ tài trong học giới. Bình Dương thi xã cùng học vấn, thành tự của họ đã góp phần xây dựng, hun đúc nên những giá trị văn hoá của vùng Sài Gòn – Gia Định nói riêng, Vùng Nam Bộ nói chung.

Là người theo Vua Gia Long từ sớm và có nhiều công lai, sự nghiệp của Trịnh Hoài Đức trải qua nhiều vị trí quan trọng như Thượng thư Bộ Hộ, Thượng thư Bộ Lễ, Thượng thư Bộ Lại, Thượng thư Bộ Binh, Tổng trấn Thành Gia Định.

Trịnh Hoài Đức là một danh nhân chính trị, quân sự tài ba và còn là nhà văn hóa lớn, nhà sử học lỗi lạc. Bậc kỳ tài văn võ song toàn của vùng đất Nam Bộ nói chung và Gia Định nói riêng. Cuộc đời ông cũng là một nhân cách sáng ngời, luôn trung thành với vua và tận tuỵ với nghiệp chăm sóc muôn dân. Đại Nam liệt truyện chép: “Đức là người cẩn thận, phong độ, trầm tĩnh, nghiêm chỉnh, học vấn rộng rãi, nghị luận thường giữ đại thể”.

Tác phẩm lớn nhất của ông là Gia Định thành thông chí (1805-1820), được soạn vào cuối đời vua Gia Long và đầu Minh Mạng. Bộ sách địa chí này gồm sáu quyển viết về các lĩnh vực khác nhau như Tinh dã chí; Sơn xuyên chí; Cương vực chí, Phong tục chí, Vật sản chí, Thành trì chí. Đây là bộ tài liệu quan trọng bậc nhất, là “sách gối đầu giường” của các nhà sử học, nhà văn hoá khi tìm hiểu và nghiên cứu lịch sử văn hoá Vùng Nam Bộ nói chung, Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng.

(Nguồn tổng hợp, hình: Đọc một hơi Lịch sử Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh do Diệp Xương Vĩ vẽ phục dựng)