Nguyễn Hiến Lê (1912-1984)

Trước năm 1975, ở Sài Gòn, sách là một lĩnh vực quan trọng trong văn hoá nên việc in ấn, phát hành đều phải thông qua sự kiểm duyệt của các đơn vị quản lý. Nhưng hình thức và nội dung các tác phẩm sách xuất bản ở Sài Gòn đã phản ánh được sự phong phú trong tính đa dạng, rộng mở, hào phóng của xã hội Sài Gòn và tinh thần tranh đấu tư tưởng, chính trị trong diễn biến lịch sử lúc bấy giờ. Trong giai đoạn này, một số nhà làm sách, nhà viết sách đã trở thành những người hoạt động xuất bản chuyên nghiệp như Nguyễn Hiến Lê, Nguyễn Hùng Trương.

Riêng Nguyễn Hiến Lê, ông là một học giả uyên bác, cây đại thụ trong làng sách ở Sài Gòn những năm trước 1975 (và cả sau năm 1975). Ông hoạt động trong ngành sách với nhiều vai trò khác nhau nhưng nổi bật với tư cách là một học giả, nhà văn, dịch giả quan trọng. Ông bắt đầu lên Sài Gòn từ năm 1952 và mở nhà xuất bản, biên dịch, viết, in, bắt đầu sự nghiệp làm sách của mình. Ông sớm nổi tiếng và trở thành cây bút được ái mộ khắp Miền Nam với sự chuyên nghiệp, tận tâm, sở học uyên thâm và là một nhân cách lớn. Sự nghiệp viết sách của ông để lại cho đời hơn 100 bộ với nhiều lĩnh vực, từ văn học đến ngôn ngữ học, lịch sử, văn minh, triết học, giáo dục, kinh tế, kỹ năng, gương danh nhân, đạo làm người… Sức viết của ông bao gồm cả tri thức, con người, văn hoá, tư tưởng phương Đông và phương Tây, từ cổ chí kim. Nhiều cuốn sách của ông không chỉ bán chạy ở Sài Gòn trước năm 1975 mà sau này còn tiếp tục là những cuốn sách bán chạy trong thị trường sách Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng, cả nước nói chung.

(Nguồn tổng hợp, hình: Đọc một hơi Lịch sử Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh do Diệp Xương Vĩ vẽ phục dựng)